Қоршаған ортаны қорғау

"АМӨЗ" ЖШС басшылығы компанияның маңызды мақсаты ретінде еңбекті қорғау, қоршаған ортаны қорғау, сапаны басқару, энергия тиімділігі және энергия үнемдеу саласындағы жүйелердің жұмысы мен дамуын белгілейді және маңыздылығын түсінеді.

Бұл мақсатқа қол жеткізу келесі басқару жүйелерін енгізу, жұмыс жағдайында ұстау және тұрақты жақсарту жолымен жүзеге асырылады:

  • ISO "9001:2015" стандартына сәйкес сапа менеджменті жүйесі;
  • ISO "14001:2015" стандартына сәйкес экологиялық менеджмент жүйелері;
  • ISO "45001: 2018" стандартына сәйкес еңбек қауіпсіздігі және денсаулықты қорғау менеджменті жүйелері;
  • ISO "50001:2011" стандартына сәйкес энергетикалық менеджмент жүйелері.

Басқару жүйелерін үнемі жақсарту көрсетілген жүйелердің тұрақты мониторингімен, құжатталған рәсімді кезең-кезеңімен қайта қарау қажеттілігімен, сондай-ақ барлық мүдделі тараптардан кері байланыс алумен қамтамасыз етіледі.

Осы саясатты іске асыру мақсатында "АМӨЗ" ЖШС келесі міндеттемелерді өзіне алады:

  • Зауыт қызметіне қолданылатын заңдар мен басқа да нормативтік актілерді, сондай-ақ сапаны басқару, еңбекті қорғау және қауіпсіздік техникасы, қоршаған ортаны қорғау, энергия тиімділігі және энергия үнемдеу саласында халықаралық стандарттарды сақтау.
  • Біріктірілген менеджмент жүйесін өлшеу мақсатында ақпараттың қолжетімділігін қамтамасыз ету.
  • Мониторинг жүргізу және жақсарту мақсатында қолданыстағы біріктірілген менеджмент жүйесінің нәтижелілігін барынша мүмкін болатын өлшеуді, сондай-ақ осыған байланысты есептік және бақылау ақпаратының қолжетімділігін қамтамасыз ету.
  • Қызметкерлер мен мердігерлер үшін қауіпсіз жұмыс ортасын қамтамасыз ету және қызметкерлер арасында сапаны басқару, қоршаған ортаны қорғау, энергия тиімділігі және еңбекті қорғау мәселелеріне жауапты қатынасты қалыптастыру.
  • Тұтынушылардың мұнай өңдеу процесінің сапасына қоятын талаптарына сәйкес болу және жоғары жауапкершілікпен орындау.
  • Қоршаған ортаның ластануын бақылау және алдын алу, Әлеуметтік және экономикалық факторларды ескере отырып, зиянды әсерді барынша азайту.
  • Жұмысшылардың, мердігерлердің және халықтың денсаулығы мен қауіпсіздігі үшін ықтимал тәуекелдерді анықтау, жою немесе бақылау және азайту.
  • Энергия үнемдейтін және экологиялық таза тауарларды, сондай-ақ жұмыстар мен қызметтердің энергия тиімділігі қағидаттарын ұстанатындарды сатып алуды қолдау.
  • Сапаны бақылау, еңбекті қорғау, энергия тиімділігі және экологиялық аспектілер үшін проблемаларды анықтау және одан әрі мақсаттар мен міндеттер қою және компанияның тұрақты дамуын қамтамасыз ету үшін оларға қол жеткізу мәселелері бойынша мониторинг жүргізудің тиімділігін арттыру.
  • Сапа, денсаулықты қорғау, еңбек қауіпсіздігі, энергия тиімділігі мен энергия үнемдеуді арттыру және қоршаған ортаны қорғау саласындағы жүйелерді үздіксіз жетілдіру мақсатында ұйым қызметін бақылау және талдау.

ІІ.

"АМӨЗ" ЖШС алаңы Атырау қаласының оңтүстік-шығыс шетінде, өнеркәсіптік аймақта орналасқан. АМӨЗ солтүстік-шығыс жағынан химия зауыты мен Атырау ЖЭО өндірістік алаңдарымен шектеседі. Зауыт аумағы бойымен өтетін автомагистральдың солтүстік - батыс жағында өндірістік және әкімшілік ғимараттар мен өртке қарсы, әскери қызмет объектілері орналасқан. Ең жақын тұрғын аймақ "АМӨЗ"ЖШС ластанудың шеткі көзінен 1320 метр қашықтықта солтүстік-батыс бағытта орналасқан. "АМӨЗ" ЖШС жері нысаналы мақсаты бойынша ҚР Жер кодексінің 1-бабы 1-тармағына сәйкес өнеркәсіп жерлерінің санатына жатады.

"АМӨЗ" ЖШС Қазақстан Республикасының Экологиялық кодексіне сәйкес АМӨЗ өндірістік экологиялық бақылауды жүзеге асырады, оның мақсаты: табиғат пайдаланушының қоршаған ортаның жай-күйін және оның шаруашылық және өзге де қызметтің әсерінен өзгеруін бақылау,

қоршаған ортаны қорғау және сауықтыру, табиғи ресурстарды ұтымды пайдалану жөніндегі жоспарлар мен іс-шаралардың орындалуын тексеру, қоршаған ортаны қорғау саласындағы заңнаманы, оның сапа нормативтерін және өндірістік мониторинг, есеп алу, есеп беру,  нәтижелерді құжаттау, сондай-ақ қоршаған ортаны қорғау саласында анықталған сәйкессіздіктерді жою жөніндегі шараларды біріктіретін экологиялық талаптарды сақтау үшін жүзеге асыратын шаралар жүйесі.

Кәсіпорынның шаруашылық қызметінің өндірістік экологиялық мониторингі өндірістік экологиялық бақылау бағдарламасы (ӨЭК), сондай-ақ атмосфералық ауа мен сарқынды суды талдамалық бақылау кестесі негізінде жүргізіледі.

"АМӨЗ" ЖШС - де ауадағы негізгі ластаушы заттарды анықтайтын зауыттың санитарлық-қорғау аймағының шекарасында орналасқан атмосфералық ауа сапасын бақылаудың төрт автоматты станциясын қамтитын экологиялық мониторинг жүйесі жұмыс істейтінін атап өту қажет. Есептер "Қазгидромет" РМК серверіне сағат сайын жіберіледі, содан кейін AirKZ қосымшасына интеграцияланады және халықты ақпараттандыру үшін қаланың және зауыттың LED экрандарында деректерді тарату жүзеге асырылады.

Бүгінгі күні зауыттың СҚА аумағын абаттандыру мен көгалдандырудың жалпы ауданы 224,7 га құрайды, жыл сайын аудандастырылған көшеттерді отырғызу жүргізіледі.

СҚА жасыл желектерге қызмет көрсету және күтіп ұстау үшін мамандандырылған ұйыммен ұзақ мерзімді (5 жыл) шарт жасалды.

Зауыттың СҚА 6 жеке орналасқан жер учаскелерінен тұрады. Жер учаскелерінің периметрі қоршалған, сумен жабдықтау көздеріне қосылған суару жүйелері бар.

Сервистік ұйым СҚА көгалдандыру, қызмет көрсету және күтіп ұстау бойынша сапалы қызмет көрсету үшін қажетті арнайы техникамен, көлікпен және өзге де жабдықтармен жабдықталған.

Сондай-ақ көгалдандыру саласында жұмыс тәжірибесі бар жалпы саны 70 адамнан астам жоғары білікті персонал, оның ішінде агротехниктер, агроном, бағбандар, және т. б. қызметке тартылды.

Сонымен қатар  зауыт тұрғындар қоныс аударғаннан кейін босатылған зауыттың батыс жағындағы аумағы 32 га құрайтын аумақты абаттандыруды және көгалдандыруды жоспарлап отыр. Аталған аумақ қоқыстан тазартылды, қалған құрылыстар бөлшектелді, жергілікті жер жоспарланды.

АМӨЗ балансында 1945 жылдың желтоқсанында пайдалануға берілген "су тарту" қондырғысы бар.

Қондырғының мақсаты – өндірістік және өртке қарсы сумен жабдықтау мақсатында Жайық өзенінен су алу және АМӨЗ объектілеріне таза су беру.

Жайық өзенінен су гидроқұрылғылармен (ЖЭГС) жуылатын жалюзді экранмен жабдықталған су қабылдау терезелері арқылы және қондырғының қабылдау камераларына төрт коллектор арқылы түседі, артезиан ортадан тепкіш сорғыларымен шығару коллекторы арқылы АМӨЗ өнеркәсіптік алаңына магистральдық суағар арқылы беріледі, онда өндірістік және өртке қарсы сумен жабдықтау мақсаттары үшін қолданылады.

ЖЭГС типті құрылғының құрамына балық қорғау құрылғысының (РЗУ) су қабылдау терезелеріне орнатылған перде секциялары және перде бойымен ағынды-құйынды шымылдық жасау үшін қызмет ететін ағызғыш кіреді. Олардың бірлескен әрекеті нәтижесінде шабақтарды су жинағыш құрылымдарына жолатпай  тиімді түрде қорғауға қол жеткізіледі. Шабақтарды қорғау үздіксіз ағынды-құйынды перде түзетін және белгілі бір энергия мен жылдамдыққа ие гидравликалық ағындар арқылы жүзеге асырылады.

Перде гидравликалық кедергіні жасайды, гидроқұрылғылардың су алу жағына қарай еңкейуін азайтады, гидроқұрылғылармен бірге экрандық ағынының әсерін жасайды (механикалық экранмен байланыста) және су қабылдағышқа осе келген және ересек балықтардың кіруіне жол бермейді.

Балық қорғау құрылғысы өздігінен ағатын құбырлардың бастарындағы бетон беткейінде орналасқан алты негізгі және үш апаттық су қабылдайтын терезелерден тұратын металл қорап түрінде жасалған.

Балықтардың көші-қон мінез-құлқы, ең алдымен, олардың қозғалыстарында, бір бағытта немесе басқа бағытта көрінетіні белгілі. Балықтардың қозғалу сипатына сәйкес, көші-қон формалары әртүрлі болуы мүмкін: пассивті - ағынға бағытталмаған ағынмен дернәсілдердің келуі, белсенді-пассивті - дернәсілдер басының ағынға қарсы бағытталған және оған әлсіз қарсылық көрсеткен кезде  ағынмен келуі. Дернәсілдер мен шабақтардың  көші-қон мінез-құлқының әртүрлі формаларының рөлі түрлі балықтарда әр түрлі болады және онтогенезде өзгереді.

Кәсіптік балықтардың қоныс аудару санына әсер ететін негізгі табиғи факторлар гидрологиялық режим болып табылады. Антропогендік факторлардың ішіндегі ең маңыздысы – көктем мен жаз мезгілдеріндегі судың ластануы. Жылжымалы көші – қон санын шектеуге ықпал ететін маңызды фактор-су қабылдағыштар.

Атырау облысында Жайық өзенінде су жинағыштарға дернәсілдер мен шабақтардың түсуінен қорғаусыз көптеген ұсақ сорғы станциялары орналасқан.

Осыған байланысты балық қорғау жұмысының тиімділік дәрежесін анықтау мақсатында шарт негізінде бес жылда бір рет мамандандырылған компания гидротехникалық құрылыстың қазіргі жай-күйін тексеру және зерттеу бойынша іс-шаралар жүргізеді.

Бұл іс-шаралар мыналарды қамтиды:

  • БҚҚ-ны оның әсер ету кезеңінде конструкциясын зерттеу арқылы алдын ала тексеру.
  • Гидротехникалық құрылыстың нақты жай-күйін анықтау, оның ағында орналасуы, нақты жұмыс режимі және кәсіпшілік балық дернәсілдерінің көлбеулеп қоныс аударуы кезеңіндегі тәуліктік су тұтыну
  • Ихтиологиялық сынамаларды алу Жайық өзенінде су жинау аймағында және қабылдау терезелерінің артында жүзеге асырылады.
  • Жайық өзенінде көлбеулеп қоныс аудару кезеңінде кәсіптік балықтардың шабақтарының және дернәсілдерінің биологиялық жағдайын зерттеу.
  • Жайық өзені арнасының бойындағы кәсіпшілік балықтардың табиғи өсімі жағдайлары мен тиімділігін зерделеу.
  • Су тартудың әсер ету аймағында балық шабақтарының және дернәсілдерінің шоғырлануын зерттеу және анықтау.
  • Жайық өзенінің гидрологиялық режимін зерттеу. Балық шабақтарының және дернәсілдерінің жаппай келуі кезеңінде су тартудың әсер ету аймағындағы өзен ағысының жылдамдығын анықтау.
  • Балық личинкалары мен шабақтарының су тарту құрылғысына түсу динамикасы анықталады.
  • Сынамалар жалпақ торлардың көтерілуі кезінде және олар болған кезде сорғы станциясының алдынан (су айдайтын терезелер маңынан) алынады.
  • Сынамалар жалпақ торлардың көтерілуі кезінде және олар болған кезде сорғы станциясының артынан (қысым желісінен) алынады.
  • Жайық өзенінде және су тартқыштың  әсер ету аймағында бекіре тұқымдас және жартылай өтетін балық түрлерінің дернәсілдері мен шабақтарының таралуының кеңістіктік-уақыт динамикасы зерттеледі.
  • Саны, түрі, биологиялық сипаттамалары, түрлері бойынша нақты аулау анықталады.
  • Су тартқыштың әсер ету аймағында дернәсілдер мен шабақтардың таралуының тәуліктік ырғағы зерттеледі.

Гидротехникалық құрылыстың қазіргі жай-күйін тексеру және зерттеу бойынша жүргізілген іс-шаралардың қорытындылары бойынша "АМӨЗ су тартқышындағы балық қорғау құрылғысының тиімділігін бағалау" есебі қалыптастырылады, алынған жұмыс нәтижелері АМӨЗ-де пайдаланылады.

ІІІ.

АМӨЗ " ЖШС Қазақстан Республикасының 2005 жылғы 13 желтоқсандағы № 93-III "Міндетті экологиялық сақтандыру туралы" Заңына сәйкес жыл сайын «Міндетті экологиялық сақтандыру"шартын жасайды.

Экологиялық сақтандыру объектісі болып Қазақстан Республикасының азаматтық заңнамасында белгіленген қоршаған ортаға оның авариялық ластануы нәтижесінде келтірілген зиянды өтеу міндетіне байланысты шаруашылық және өзге де қызметтің экологиялық қауіпті түрлерін жүзеге асыратын тұлғаның мүліктік мүддесі табылады.

Сақтандыру жағдайы-бұл басталған кезде шарттар сақтандыру төлемін жүзеге асыруды көздейтін оқиға.

«АМӨЗ» ЖШС "ҚМГ "ҰК" АҚ (ҚМГ) бөлігі болып табылады. Зауыт жыл сайын ақпаратты ҚМГ мекенжайына жібереді, онда бас компания тұрақты даму туралы есеп беру үшін барлық ЕТҰ ұсынған барлық ақпаратты шоғырландырады. Бұдан әрі "ҚМГ" ҰК " АҚ компаниясы тұрақты дамуға, әлеуметтік, экономикалық және экологиялық жауапкершілікке деген көзқарасын, сондай-ақ есепті кезеңнің негізгі оқиғалары мен көрсеткіштерін жариялайды.

ҚМГ жыл сайынғы негізде корпоративтік әлеуметтік жауапкершілік саласындағы өз қызметі туралы есепті дайындайды және есептіліктің жаһандық бастамасына (GRI) сәйкес есепті жариялайды.